بوتاکس و کاربرد آن
بوتاکس چیست؟
بوتاکس نام تجاری سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم است. این باکتری معمولا در مناطقی مانند جنگل‌ها و کشتزارها و همچنین در بدن برخی از پرندگان و پستانداران و نیز برخی از مواد غذایی مانند کنسروها یافت می‌شود.
عارضه ناشی از استفاده یا خوردن مواد غذایی آلوده به این باکتری و سم تولید شده از آن بوتولیسم نام دارد که بسته به میزان استفاده موجب فلج و مرگ‌ میشود.
اما دانشمندان راهکارهای استفاده مفید و درمانی از این سم را یافته‌اند و با توجه به اهمیت بالای استفاده از این ماده در علم و صنعت پزشکی، تهیه آن در آزمایشگاه‌های استریل به دور از هر گونه آلودگی صورت می‌گیرد تا در صورت تزریق مشکلی برای بیمار ایجاد نشود.
تزریق مستقیم مقادیر بسیار کم و رقیق شده سم به عضلات خاص باعث ضعیف شدن کنترل شده آن عضلات می گردد. هفت نوع سروتیپ توکسین بوتولینوم وجود دارد که پنج نوع آن (G.F.E.B.A) در محل اتصال عصب به عضله در انسان موثر است Dysport و Botox اسامی تجاری توکسین بوتولینوم نوع A می باشد که مورد تایید FDA است و به ترتیب توسط کمپانی Ipsen و Allergan تولید می شوند. تزریق این سم به بدن را تزریق بوتاکس می نامند.

تاثیر تزریق بوتاکس بر زیبایی

یک عضله یا ماهیچه زمانی منقبض میشود که نورونها یا همان سلولهای عصبی ماده‌ای به نام استیل کولین ترشح میکنند. توکسین بوتولینوم نوع A بر محل اتصال اعصاب و عضلات اثر کرده و مانع آزاد شدن ناقل شیمیایی استیل کولین از انتهای عصب می شود. زمانی که بوتاکس به ناحیه‌ای خاص تزریق میشود، این دارو جای استیل کولین را در بین سلول‌های ماهیچه ای می‌گیرد و از این طریق مانع ترشح استیل کولین توسط سلول‌های عصبی میشود و مانع انقباض عضلات شده و در نتیجه چین و چروک ایجاد نمی شود. با عدم استفاده طولانی مدت عضلات چین و چروک ها به تدریج از بین رفته و عدم انقباض عضلات مانع ایجاد چین و چروک های جدیدتر می شود. تزریق بوتاکس اثرات قابل توجه در عدم ایجاد چین های دینامیک یعنی چین هایی که در حال حرکت ایجاد می شوند دارد و با ممانعت از ایجاد چین‌های دینامیک، از ماندگار شدن این چین و چروک‌ها و تبدیل آنها به چین‌های استاتیک یا دائمی جلوگیری میکند. ولی بوتاکس اثری بر روی قوام پوست ندارد.

موارد استفاده درمانی از تزریق بوتاکس:

میگرن و اختلالات سردرد
هایپر هیدروزیس یا تعریق بیش از حد نرمال در نواحی زیر بقل و کف دست و پا
دیستونی
بلفارواسپاسم یا پلک زدن بیش از حد نرمال
آشالازی یا اختلال اسفنکتر تحتانی مری
شقاق مقعد

تزریق بوتاکس جهت کاهش دردهای میگرنی

بوتاکس با غیر فعال کردن انتقال دهنده های عصبی که سیگنال‌های درد را از مغز حمل می‌کنند، از رسیدن پیام درد به مغز جلوگیری میکند و برای همین بیمار احساس درد نمی‌کند.
پزشكان به طور تصادفى دريافتند كه كسانى كه براى زيبايى و كاهش چروكهاى صورت از تزريق بوتاکس استفاده كرده بودند و همزمان سردرد ميگرنى هم داشتند بهبودى در سردرد راگزارش كرده اند.در پى اين يافته اتفاقى، تحقيقات بيشترى راجع به استفاده از بوتاکس در درمان سردرد ميگرنى توسط متخصصان مغز و اعصاب صورت گرفت و سرانجام سازمان غذا و دارو (FDA) در سال۲۰۱۰ ،تزريق بوتاکس را به عنوان جدیدترین درمان ميگرن تایید كرد.
در اين روش متخصص مغز و اعصاب ،با تزريق اين دارو در محلهاى خاصى از سر و صورت باعث بلاک عصبی عضلات ناحيه و در نتيجه جلوگيرى از بروز سردرد مى شود.
اين روش حتى براى سردردهاى تنشى هم كه به علت انقباض عضلات در اثر استرس به وجود مى آيد كاربرد دارد.
محل های تاثیر تزريق بوتاکس در درمان ميگرن با محلهايى كه براى زيبايى صورت تزريق ميشود فرق دارد و بايد حتما توسط متخصص مغز و اعصاب تزريق شود، هر چند كه محلهاى مشترك هم دارند مثل ناحيه فرونتالیس يا پيشانى و بالاى ابروها . در نتیجه تزريق بوتاکس برای درمان ميگرن به خصوص در خانمها به زيبايى فرد مبتلا به سردرد هم كمك ميكند.
به جز محلهاى ذكر شده در عضلات قسمت گيجگاهى (شقيقه) وعضلات پس سرى هم بايد بوتاکس تزريق شود.
تزريق بوتاکس باعث از بين رفتن و يا كاهش تعداد حملات سردرد و در نتيجه كاهش نياز به دارو مى شود .
طول اثر آن حدود ٣ ماه است و هر سه ماه يكبار بايد تكرار شود.

تاثیر بوتاکس در کنترل تعریق بیش از حد (هیپرهیدروزیس)

هیپرهیدروزیس بدون دلیل مشخص، یک علت شایع تعریق بیش از حد در ناحیه کف دست، زیر بغل، صورت و کف پا است. این حالت ممکن است برای فرد، آن قدر ناراحت کننده باشد که نیاز به درمان طبی داشته باشد.
درمان های مرسوم شامل استفاده موضعی از املاح کلرید آلومینیوم و داروهای آنتی کلی نرژیک خوراکی است. درمان جراحی شامل سمپاتکتومی به روش آندوسکوپیک از طریق قفسه سینه که همان قطع اعصاب مربوط به غدد عرق یا برداشتن موضعی غدد عرق در ناحیه زیر بغل است.
جوابدهی عمل جراحی ، فقط حدود هفتاد درصد است زیرا موارد تعریق بیش از حد، بعد از عمل جراحی مشاهده شده است علاوه بر آن، جراحی ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد.
اما تزریق توکسین بوتولینوم یا همان بوتاکس، آزاد شدن استیل کولین در غدد عرق را مهار می کند و این مسئله باعث تحولی در کنترل هیپرهیدروزیس شده است. تزریق در منطقه مورد نظر به صورت شبکه ای به فواصل یک تا 2 سانتی متر انجام می شود.
پاسخ درمانی به دور تزریق شده وابسته است. میزان دوز تزریقی در هر یک از نواحی زیر بغل، کف دست یا کف پا 50 تا 100 واحد در هر طرف است.کاهش تعریق، بعد از یک تا 2 هفته مشاهده می شود و اثر آن 3 تا 9 ماه باقی می ماند. تزریق بوتاکس در ناحیه زیر بغل به صورت زیر جلدی انجام می شود.
تزریق در ناحیه کف دست جهت قطع هیپرهیدروزیس به صورت اینترادرمال انجام می شود که این تزریق ممکن است دردناک باشد و نیاز به بلاک عصبی داشته باشد.
در سال 2004 تزریق بوتاکس به عنوان یک روش درمانی غیر تهاجمی در درمان علائم تعریق شدید ناحیه زیر بغل که به درمانهای موضعی پوست جواب نداده است در افراد بالای 18 سال توسط انجمن غذا و داروی آمریکا (FDA) مورد تائید قرار گرفت.

تاثر بوتاکس بر دیستونی

هر یک از ما ممکن است افرادی را دیده باشیم که مرتب چشمهایشان بسته میشود، یا صورتشان کج میشود یا گردن آنها مرتب تکان می خورد و یا به یک سمت کج میشود. این حالتها جزء دسته ای از بیماریهای مغز و اعصاب هستند که به آنها دیستونی میگویند.
سه مورد از شایعترین دیستونی ها که با بوتاکس به خوبی درمان می شوند شامل “بلفارواسپاسم”، “همی فاسیال اسپاسم”، و “دیستونی گردنی” می باشد. انواع دیگری از دیستونی هم وجود دارد که به بوتاکس پاسخ نسبی میدهد مثل “اورومندیبولار دیستونی”
“بلفارواسپاسم” انقباض غیر ارادی عضلات حلقوی چشم است که منجر به بسته شدن غیر ارادی چشمها می شود.
این دیستونی گاه درظاهر بصورت چشمک زدن بنظر می آید و برای درمان این بیماری نیاز به تزریقات مکرر بوتاکس(هر سه ماه یک بار) می باشد و تزریق بوتاکس توسط متخصص مغز و اعصاب باید به دقت انجام شود تا احتمال وقوع عارضه افتادگی پلک به حداقل برسد.
“همی فاسیال اسپاسم”
انقباضات غیر ارادی عضلات صورت که موجب حرکات غیر طبیعی یک سمت صورت می شود و بصورت عامیانه به این حالت”تیک” هم می گویند تزریق بوتاکس توسط متخصص مغز و اعصاب باید به دقت انجام شود تا احتمال وقوع عارضه افتادگی پلک و کج شدن دهان به حداقل برسد.
“دیستونی گردنی” یا تورتیکولی انقباض غیر ارادی عضلات گردن که موجب کج شدن گردن به یک سمت و گاه لرزش آن می شود.
این حالت مشکلات فراوانی به لحاظ ظاهری برای فرد ایجاد می کند و گاه منشا دردهای گردنی هم می باشد. تزریق بوتاکس توسط متخصص مغز و اعصاب باید به دقت انجام شود تا احتمال وقوع عارضه افتادگی گردن و مشکلات بلع غذا به حداقل برسد.
در تمام موارد فوق تزریق بوتاکس توسط متخصص مغز و اعصاب میتواند بیماری را کنترل کند.

تاثیر تزریق بوتاکس برای درمان آشالازی

آشالازی یک بیماری جدی است که مری را درگیر می‌کند. مری لوله ای است که غذا از طریق آن از گلو به معده منتقل می‌شود. اسفنکتر تحتانی مری یک حلقه عضلانی است که دهانه ورودی مری به معده را می‌بندد. اگر فرد دچار آشالازی باشد در طی بلع و خوردن غذا باز نمی‌شود و این امر باعث برگشت غذا به مری می‌شود. آشالازی ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و پیدا کردن یک دلیل خاص ممکن است دشوار باشد. این وضعیت می‌تواند ارثی باشد یا در نتیجه یک بیماری خود ایمنی اتفاق بیفتد. معمولا پزشک با استفاده از عمل جراحی بیماری آشالازی را درمان می‌کند اما اگر مشکل بیمار به هر دلیلی با استفاده از جراحی برطرف نشود پزشک ممکن است برای شل کردن اسفنکتر از بوتاکس استفاده کند. بوتاکس از طریق آندوسکوپی داخل اسفنکتر تزریق می‌شود.

تاثیر بوتاکس در درمان شقاق مقعد

برای درمان این بیماری روش های مختلفی وجود دارد، یکی از راهکار های درمان این بیماری که البته بهبودی موقتی به همراه دارد، درمان شقاق با بوتاکس می باشد. این روش با وجود مزایا و معایب مختلف به وفور مورد استفاده قرار می گیرد که به سرعت درد بیمار را کاهش خواهد داد.
شقاق یا فیشر بیماری آزار دهنده ای است که با ترک در پوست مقعد نمایان می شود، این عارضه در نتیجه وارد آمدن فشار بیش از اندازه، به این ناحیه ایجاد شده و اغلب با درد و خونریزی بسیار همراه است، به همین دلیل نیاز به درمان فوری دارد. ساده ترین راهکار، تغییر سبک زندگی و استفاده از پماد آنتی فیشر است اما در صورتی که راهکارهای ساده مزبور پاسخگو نبود، باید از روش‌های دیگر مثل جراحی یا لیزر استفاده نمود که بصورت دائمی مشکل ریشه کن شود.
یکی از روشهای درمان موقت و آسان و سرپایی تزریق بوتاکس است.
همان طور که ذکر کردیم درمان شقاق با بوتاکس، راهکاری موقتی است و تنها برای 3 الی 6 ماه این بیماری را درمان می کند. در این روش بوتاکس یا همان سم بوتولینوم در عضلات درگیر با شقاق تزریق شده و موجب فلج شدن این عضلات می گردد، زیرا این بیماری ناشی از اسپاسم عضلات و کاهش خون رسانی در این ناحیه ایجاد شده و تزریق این ماده موجب فلج شدن این عضله شده و گرفتگی آن را کاهش میدهد از طرفی بیمار دردی را احساس نخواهد کرد به علاوه چون فشاری ناشی از گرفتگی عضلات به آنها وارد نمیشود، بوتاکس می تواند در درمان فیشر نیز موثر باشد. اما اگر فرد در اثر بیماری زمینه ای مبتلا به شقاق شده باشد نباید انتظار داشت با تزریق بوتاکس درمان قطعی صورت گیرد زیرا در این مورد مجدداً پس از کاهش تاثیرات بوتاکس، شقاق مجدداً عود خواهند نمود در این مورد لازم است فرد سریعاً به درمان علت زمینه ای بیماری بپردازد.
از آنجا که این روش درمانی موقتی است، در مواردی که فرد دچار تنگی مقعد است نمی تواند موثر باشد زیرا که تزریق مکرر این ماده همراه با عوارض خواهد بود.
برای اقدام به درمان شقاق با تزریق بوتاکس، مشاوره با پزشک متخصص پروکتولوژی ضروری است.

تاثیر بوتاکس در درمان مثانه و رفع بی اختیاری ادرار

در بین روش های درمانی برای درمان مثانه تزریق بوتاکس درمانی سهل و نتیجه بخش است که سالهاست توسط پزشکان بکار برده می‌شود.
تمامی روش ها اعم از جراحی و دارو درمانی، نتایج و آثار خود را به اثبات رسانیده اند. اما هر کدام از این روش ها بسته به شرایط بیمار انتخاب می شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
اما محوری ترین مبحثی که در این مقاله بررسی خواهیم کرد تزریق بوتاکس به مثانه است.
در واقع بوتاکس از جمله موادی است که زمانی که به نواحی خاصی تزریق می شوند تاثیر کاهش انقباض عضلات در آن ناحیه را به همراه دارد. از این رو زمانی که بوتاکس به مثانه تزریق می شود تمامی عضلات در این ناحیه توانایی انقباض خود را از دست داده و عضلات شل میشوند. همین مساله عاملی است که موجب میشود فضای داخلی مثانه بیشتر شود و ادرار بیشتری را در خود نگاه دارد. در نتیجه بی اختیاري فوريتي و تكرر ادار وشب ادراي از بین می رود. در صورتی که درمان با این روش پاسخگو نباشد درمان بی اختیاری ادرار با جراحی انجام خواهد شد.
روش تزریق بوتاکس تا کنون بهترین روشی بوده است که در جهت کاهش علائم بی اختیاری ادرار فوريتي بکار گرفته شده است. برای تزرق بوتاکس در ابتدا به وسیله یک کاتتر بی حسی موضعی در مثانه ایجاد میشود سپس یک اسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد مثانه میشود و یک سوزن بسیار کوچک داخل اسکوپ قرار داده میشود که این سوزن با تزریق در نقاط مختلف مثانه، بوتاکس را وارد ماهیچه های مثانه میکند و اکثر بیماران به راحتی این عمل را تحمل میکنند و نقاهت آن کوتاه است و بیمار میتواند پس از تزریق بوتاکس بلافاصله به منزل بازگردد. ماندگاری تاثیر این روش درمان نسبتا زیاد و حدود شش الی نه ماه است و افراد می توانند مدت زمان طولانی از تاثیر درمانی این روش بهره مند شوند.
علیرغم این که روش تزریق بوتاکس به مثانه برای درمان بی اختیاری ادرار از بهترین روش های درمانی است اما حتما باید از سوی متخصصین این حوزه انجام شود تا بتوان به موفقیت نتیجه درمان امیدار بود.
لازم به ذکر است که موارد فوق تنها استفاده متداول از بوتاکس در حوزه سلامت است و استفاده‌های دیگری از تاثیر بوتاکس در حوزه سلامت در دست تحقیق و بررسی است. اما اکنون به بررسی تفصیلی از تاثیر بوتاکس در زیبایی که موضوع اصلی این مقاله است خواهیم پرداخت.

چگونگی تاثیر بوتاکس بر زیبایی چهره:

سالها است که بوتاکس بطور وسیع مورد استفاده جهت زیبایی و برطرف کردن یا کاهش اثرات افزایش سن قرار میگیرد و میتوان گفت بوتاکس شایع ترین اقدام پزشکی زیبایی در جهان است.
همانگونه که پیشتر گفته شده بوتاکس انتقال پیام از عصب به ماهیچه را مختل می کند پس ماهیچه ها فلج و بی‌حرکت می شوند و این فلج عصبی غالبا بین ۳ تا ۶ ماه و در بعضی افراد بیشتر به طول می انجامد و بعد از آن برطرف می شود، پس اثر بوتاکس موقت است.
اما اگر عضله به مدت طولانی مثلا چندین سال از حرکت باز بماند دچار تحلیل یا آتروفی می شود، مثلا اگر فردی بطور مکرر ماهیچه های اخمش را بوتاکس کند، ممکن است پس از مدتی بخاطر تحلیل ماهیچه های اخم دیگر نیازی به انجام بوتاکس نداشته باشد.
عده کمی از افراد هم ممکن است به داروی بوتاکس مقاوم شوند و بوتاکسهای بعدی آنها کمتر از بوتاکس اولیه موثر باشد. این افراد ممکن است با بوتاکسهای متوالی دچار تحلیل عضله نشوند و نیاز خواهد بود به مدت طولانی بوتاکس انجام دهند.

بوتاکس زیبایی به دو دسته تقسیم می شود:
۱- بوتاکس نواحی فوقانی صورت
۲- بوتاکس نواحی میانی و تحتانی صورت و گردن

بوتاکس نواحی فوقانی صورت:

بوتاکس نواحی فوقانی صورت شامل خط اخم، خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم، خطوط بینی و خطوط پیشانی می باشد. خطوط متوسط پیشانی با بوتاکس تدریجا از بین میروند اما فقط عمق خطوط عمیق این ناحیه کم میشود و نکته مهم در مورد چروکهای پیشانی مراجعه بموقع فرد است. اگر خطوط عمیق شده باشند ممکن است تنها سی تا چهل درصد بتوان از عمق و شدت آنها کم کرد. ضمن اینکه در این صورت احتمال پایین آمدن ابروها و تورم پلک نیز وجود دارد.
ضمنا اگر خطوط پیشانی در فاصله کمی از ابروها ایجاد شده باشد درمان آنها دشوار خواهد بود.
نکته بعد در مورد افرادی است که پوست پلکشان قوام خود را از دست داده است که اصطلاح پزشکی این عارضه “بلفاروشالازی” است اما عموما آن را با افتادگی پلک اشتباه می‌گیرند در حالیکه افتادگی پلک مورد دیگری است.
این افراد در صورت انجام بوتاکس پیشانی دچار تورم در پلک فوقانی خواهند شد. این ورم بخاطر فلج شدن عضلات ناحیه پیشانی رخ می دهد. زیرا انقباض عضلانی، در تخلیه وریدی موثر است و کاهش چنین تاثیری در اثر بوتاکس ممکن است باعث ایجاد ورم شود، البته تورم پلک بعد از مدتی از بین خواهد رفت.
خطوط پنجه کلاغی هم با افزایش سن ایجاد میشوند و بهتر است قبل از انکه امتداد آنها در نواحی پاینتر صورت منتشر شود درمان آنها با بوتاکس شروع شود و اساسا یکی از انگیزه‌های متقاضیان بوتاکس، از بین بردن این خطوط است.
البته ماندگاری بوتاکس در مورد خطوط پنجه کلاغی کمتر است. به این خاطر که عضلات این نواحی بسیار ظریف هستند و نمی توان با دوز بالایی در آنها بوتاکس تزریق کرد و تزریق بیش از حد در این عضلات می تواند باعث تغییر حالت چشمها و مشکلات بینایی از جمله خشکی چشم و دوبینی شود.
خطوط روی بینی هم که در مرکز صورت هستند و با کم شدن خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم و پیشانی بیشتر به چشم می‌آیند با بوتاکس درمان می شوند.
دقت کنید که برای بوتاکس بینی هم مانند بوتاکس پنجه کلاغی های اطراف چشم محدودیت در میزان تزریق وجود دارد.
چون تزریق بیش از حد این نواحی ممکن است باعث انتشار بوتاکس به عضلات بالابرنده لبها شود و به نوعی افتادگی لب ایجاد کند.

بوتاکس نواحی میانی و پایینی صورت

بوتاکس نواحی پایینتر صورت در مورد همه افراد قابل انجام نمی باشد و میبایست توسط پزشکانی مانند متخصصین مغز و اعصاب که تسلط کافی به آناتومی عصب و ماهیچه دارند انجام شود.
– مانند لبخند لثه ای “Gummy Show” که با تزریق بوتاکس قابل بهبوداست که باز هم بهتر است توسط متخصص مغز و اعصاب مسلط به آناتومی عصب و عضله یا پزشکانی که آموزشهای لازم را دیده اند انجام شود.
مورد اخیر زمانی است که لثه فرد هنگام خندیدن نمایان می‌شود.
– تصحیح چروکهای اطراف لب و چانه نیز با بوتاکس قابل بهبود و اصلاح است.
این خطوط در اثر بالا رفتن سن ایجاد می شوند.
تزریق بیش از حد در این نواحی می تواند باعث مشکلاتی در صحبت کردن و غذا خوردن شود. بنابراین پزشک نباید بخاطر اصلاح کامل این خطوط از دوز بالای بوتاکس استفاده کند.
– خطوط گردن هم از موارد قابل تصحیح با بوتاکس می باشد.
– سایر کاربردهای زیبایی با بوتاکس، شامل بوتاکس عضله ماستر”masseter” و نفرتیتی”Nefertiti” است. بوتاکسهای فوق جهت تصحیح زاویه فک در افراد خاصی قابل انجام می باشند.
تزریق بوتاکس به عضله ماستر فک به مرور زمان باعث آتروفی آن می‌شود و می‌تواند یک فک مربعی شکل را به یک فک قلبی شکل تبدیل کند. در نتیجه، شکل صورت کمی شبیه V می‌شود. شما می‌توانید با فشردن دندان‌ها به یکدیگر و ایجاد یک برآمدگی خفیف در انتهای فک، عضله ماستر خود را احساس کنید.
تاثیر بوتاکس هم مانند فیلر دائمی نیست و بسته به برند استفاده شده تقریبا هر سه تا چهار ماه یک‌بار به تمدید نیاز دارد. وقتی از این روش برای مادلینگ صورت استفاده می‌کنید، در مقایسه با زمانی که از آن برای رفع چین و چروک‌ها کمک می‌گیرید، به مقدار بوتاکس بیشتری نیاز دارید. با این حال این روش نسبت به سایر روش‌ها مقرون به صرفه است.